In navolging van andere technisch hoog ontwikkelde landen slaan deskundigen en politici in Nederland naar aanleiding van het stuurgroepadvies 'Een goed begin' (jan. 2010) met oogkleppen op de heilloze weg in van een integraal medisch model van verloskundige zorg. De neiging vooruitgang te willen boeken door bevallen met nog meer techniek en regels te omkleden is een visie-loze Pavlov-reactie van technisch opgeleide deskundigen die leidt tot een agressieve vorm van verloskunde die vrouwen, kinderen en deskundigen geweld aan doet en vrouwen het recht ontneemt te kunnen kiezen voor professionele ondersteuning in het natuurlijke proces van bevallen. De verloskundige zorg kan veel grotere, stappen voorwaarts maken, in kwaliteit, veiligheid en klanttevredenheid, door de natuurlijke kracht, mogelijkheden en kennis van vrouwen centraal te stellen.
(afb. International Human Rights in Chilbirth Congress 2012 Den Haag)
In 1999 bereidde ik mij voor op een thuisbevalling. Hoewel het de eerste keer was dat ik ging bevallen, was ik vol vertrouwen. Ik dacht: Ik ben sterk, lenig, goed in sport, een doorzetter en een ras-optimist. Boeken had ik niet nodig. Ik vertrouwde er op dat mijn lichaam wist wat het moest doen. Beatrijs Smulders, pleitbezorgster van de natuurlijke bevalling en boegbeeld der Nederlandse verloskundigen stond in mijn ogen symbool voor de Nederlandse verloskunde in het algemeen. Ik ging er dan ook van uit dat men alles op alles zou zetten mij te helpen op natuurlijke wijze te bevallen.
Dit positieve beeld spatte als een zeepbel uiteen toen mijn bevalling niet de louterende krachtmeting werd die ik me er van had voorgesteld maar een 36-uur durend medisch circus waarbij niemand, verloskundigen noch gynaecologen, ook maar één moment gericht was op mijn eigen mogelijkheden en inzichten, laat staan in wat ik wilde. Op routineuze wijze was iedereen om mij heen uitsluitend gericht op zijn of haar eigen technische taken en verantwoordelijkheden. De enige vorm van hulp die mijn verloskundige mij na 24 uur eenzaam ploeteren bood, was een ruggenprik onder de dreigende woorden: 'Beter dat, dan dat je zodirect geen kracht meer hebt je kind er zelf uit te persen'. In het ziekenhuis moest ik mijn kind er zonder enkel gevoel in mijn lijf op commando van een overijverige assistent-verloskunde tegen de zwaartekracht in uitpersen terwijl ik in een ongemakkelijke houding schuin achter mij op de monitor keek wanneer ik een wee had. Na een uur tevergeefs persen kreeg mijn kind het benauwd. Zijn hartslag daalde onder een kritiek punt. 'Hij moet er uit!' hoorde ik roepen en in een angstaanjagende panieksituatie werd ik binnen enkele minuten via pomp, schaar en hardhandig geruk van mijn kind verlost.
Aanvankelijk begreep ik het niet. Hoe kon mij, een vrouw in de kracht van haar leven, vastberaden natuurlijk te bevallen, dit overkomen? Had ik wel alles op alles gezet? Had mijn omgeving dat wel gedaan? Of had mijn lichaam gewoon gefaald zoals in het bevallingsverslag was terug te lezen: 'Trage ontsluiting bij langdurig gebroken vliezen' en 'corthonenpathologie'. Tot ik voor mijn tweede bevalling in 2001 'Actief bevallen' van Janet Balaskas las. In deze eye-opener stond precies wat je zelf kon doen om succesvol natuurlijk te bevallen: Actief worden, verticaal blijven en hurken bij de laatste weeën. Met deze eenvoudige tips beviel ik thuis sneller en eenvoudiger dan ik ooit voor mogelijk had gehouden. Ik wist precies wat te doen en in mijn zwakke momenten gaf mijn man mij dezelfde peptalk als die hij zijn teamgenoten zondags altijd op het rugbyveld gaf : 'Kom op, niet wegkruipen voor de pijn, ogen open en gaan!'. Dat gaf zo veel moed dat ik voor het eerst echt geloofde dat ik het kon. Ik zette muziek op, vastbesloten rondjes te blijven lopen totdat mijn kind geboren was, ook al duurde het nog 36 uur. Ondanks de pijn van de weeën walste ik vol zelfvertrouwen met geheven hoofd door de huiskamer terwijl mijn zoon binnen anderhalf uur in vliegende vaart geboren werd. Eureka! Bevallen ging helemaal niet over het opvolgen van technische adviezen van deskundigen. Het ging puur over jezelf, je eigen kracht en wat je daar mee deed! De belangrijkste voorwaarde daarbij bleek een vrolijke ongedwongen sfeer waarin (zelf)vertrouwen en plezier centraal stond.
Ik was verbaasd maar tegelijkertijd ook niet. Iedereen weet dat autonomie, verantwoordelijkheid en plezier op de werkvloer leidt tot betere prestaties. Voor bevallen geldt dit in de overtreffende trap. Een kind baren is arbeid op topniveau. Zowel fysiek als mentaal. In diverse talen komt dat nog altijd direct tot uitdrukking: In Vlaanderen is een vrouw bezig met 'de arbeid', in Engeland is zij 'in labour' en een Franse vrouw is bezig met 'le travail'. En net zoals een topvoetballer bij een WK finale nooit zal scoren zo lang hij voortdurend vragend naar de zijlijn kijkt, zal een barende vrouw de klus op deze manier ook nooit kunnen klaren. Op het moment suprême moet zij iedereen opzij schuiven om zelf te kunnen schitteren. Bij mijn volgende twee thuisbevallingen in 2003 en 2006 bleek dit inzicht weer even toepasbaar en succesvol en beviel ik tot verbazing van mijn verloskundigen sneller dan verwacht.
De allergrootste complicatie bij mijn eerste bevalling was niet trage ontsluiting, langdurig gebroken vliezen of corthonenpathologie geweest, maar het feit dat niemand, noch ikzelf, noch de mensen om mij heen ook maar iets had gedaan om het natuurlijke proces van bevallen fysiek of mentaal positief te ondersteunen. Integendeel, volgens Balaskas verkleinde ik met mijn inactieve onderuitgezakte houding mijn bekkenuitgang met wel 30%, minimaliseerde ik de zuurstofvoorziening voor mijzelf en mijn kind en leverde ik een 36 uur durend gevecht tegen de zwaartekracht waarin mijn verlamde onderlijf geen schijn van kans had. Al die tijd werd ik beschouwd met de angstige wantrouwende blikken die elke onderneming, laat staan een bevalling, bij voorbaat doen mislukken. Het natuurlijke proces van bevallen was op alle fronten tegengewerkt. Pijnbestrijding en technisch ingrijpen bleken hieruit uiteindelijk de enige uitweg.
Foutief begrip over bevallen binnen moderne verloskunde
Mijn ervaring staat niet op zichzelf maar is exemplarisch voor de manier waarop vrouwen in technisch ontwikkelde landen tegenwoordig bevallen. De moderne verloskunde heeft zich ontwikkeld als een vrouw-vreemde technische wetenschap die steeds meer los is komen te staan van de mogelijkheden, kennis, ervaringen en gevoelens van vroedvrouwen (Middelnederlands voor wijze vrouw) en vrouwen zelf. In de loop van een aantal eeuwen werd hun ervaringsgerichte gevoelsmatige kennis en kunde ten aanzien van het natuurlijke proces van bevallen door een overwegend mannelijk corps aan specialisten langzaam maar zeker naar de achtergrond verbannen. Hierdoor heeft deze vorm van zorg nooit de kans gehad zich gelijkwaardig te kunnen professionaliseren aan de wetenschappelijk gefundeerde probleemgerichte technisch gecontroleerde zorg van geneesheren. Dat vroedvrouwen, als hoedsters over het normale proces van bevallen, en vrouwen zelf niet in staat geweest zijn dit proces van medicalisering een halt toe te roepen, is niet het gevolg van een evenwichtige weging tussen een vroedvrouwen- en een medisch model van zorg maar is te wijten aan hun ongelijkheid in opleiding, geslacht en status ten opzichte van de hoog opgeleide geneesheren en mannen in het algemeen alsmede een tijdsgeest waarin de wrede natuur gewantrouwd werd en men techniek beschouwde als middel tegen elke kwaal.
Dit proces heeft uiteindelijk geleid tot een foutief begrip over het wezen van bevallen en een fundamentele systeemfout binnen de verloskunde waarbij de actieve, leidinggevende, zelfsturende rol rol die een vrouw nodig heeft om veilig en ongecompliceerd te kunnen bevallen is overgenomen door deskundigen. Teneinde deskundigen maximaal grip te geven op het proces van bevallen, baart het merendeel van de vrouwen tegen alle natuurwetten in: En plein-publique, onzeker, afhankelijk, op haar rug, tegen de zwaartekracht, met minimale support, in een vreemde omgeving met relatief of geheel onbekenden, verdoofd of anderszins gedrogeerd en meestal bang voor wat komen gaat. Daarmee zijn vrouwen de grip op zichzelf volledig kwijtgeraakt.
Passivering vrouwen diepste verloskundige crisis
Bevallen is nog nooit zo zwaar en pijnlijk geweest als nu en nooit eerder waren medische ingrepen en pijnbestrijding zo talrijk. De enorme hoeveelheid vrouwen die in Nederland tijdens hun bevalling met complicaties naar het ziekenhuis wordt verwezen is niet alleen een signaal dat deskundigen steeds voorzichtiger worden maar ook een uitdrukking van het gebrek aan zelfredzaamheid van vrouwen en de mate waarin zij worden tegengewerkt in het natuurlijke proces van bevallen. Tegennatuurlijke barenshoudingen en gebrek aan emotionele support veroorzaken ondragelijk lijden waardoor veel vrouwen pijnbestrijding, onder het motto 'De klant is koning', dankbaar omarmen. Maar pijnbestrijding is verre van klantvriendelijk. Het dient vooral het belang van ziekenhuizen en deskundigen in hun streven naar efficiency aangezien het de tijdsduur van een bevalling reduceert naar een persmoment van maximaal één uur. Voor vrouwen is het de slechtst denkbare service die er bestaat. Want als zij haar eigen gevoel en kracht niet meer kan gebruiken om haar kind geboren te laten worden, zullen anderen hun technische kracht moeten aanwenden om haar van haar kind te verlossen. Daarom loopt pijnbestrijding zo dikwijls uit op een kunstverlossing.
Zowel in Nederland maar ook mondiaal gezien vormt de passivering van de kennis en kunde van vrouwen zelf in hun bevalling de diepste onuitgesproken crisis binnen de verloskunde met consequenties die de betrokken beroepsgroepen bij lange na niet kunnen, willen of durven overzien.
Dagelijks worden duizenden vrouwen overal ter wereld ritueel verminkt omdat specialisten zichzelf en niet de fysiologie van vrouwen centraal stellen. Het inknippen van vrouwen is een even zinloos maar vanzelfsprekend deel van onze cultuur geworden als vrouwenbesnijdenis, echter niet vanuit religieuze maar vanuit wetenschappelijke vooringenomenheid. Opmerkelijk genoeg is er, ondanks de dominante pathologische visie op bevallen, wetenschappelijk gezien altijd voldoende basis geweest om aan te nemen dat een systeem gericht op de natuurlijke behoeften van vrouwen leidt tot meer veiligheid, tevredenheid en minder kosten. In binnen- en buitenland hebben gerenommeerde specialisten als Kloosterman, Smulders, Kitzinger, Balaskas, Tew, Odent, Lemaze, Dick-Reed, Klaus, Gaskin, Davis-Floyd, Goer en Caldeyro Barcia daar decennialang onophoudelijk de aandacht op gevestigd.
Pathologische visie en marktwerking werkt agressieve onveilige verloskunde in de hand
Desondanks houdt men vast aan een agressieve vrouwonvriendelijke verloskunde. De pathologische visie op bevallen is dominant en hardnekkig en deskundigen worden niet opgeleid met een kritische houding ten aanzien van het eigen handelen. Daarom worden complicaties doorgaans niet geweten aan de eigen methoden maar aan de haperende fysiologie van moeder en kind. Vrouwen lijden massaal aan voorliggende placenta's, smalle bekkens en luie baarmoeders en kinderen aan een 'verkeerde' ligging, gevaarlijke navelstrengen en te grote hoofden. Trots presenteert men onderzoek (Hannah trial okt. 2000)) waaruit blijkt dat men stuitliggers er maar beter direct uit kan snijden in plaats van langs de normale weg geboren te laten worden. Zonder zich er rekenschap van te geven dat men 'de normale weg' tegenwoordig op alle fronten tegenwerkt. Onderzoek dat zich baseert op een onnatuurlijke praktijk en in 95% van de gevallen wordt uitgevoerd door deskundigen die overtuigd zijn van de juistheid van een technisch gecontroleerd systeem zal, als een self-fullfilling prophecy, altijd in het voordeel van dit systeem pleiten en nooit een eerlijk beeld zal opleveren over de veiligheid van een professioneel systeem dat primair gericht is op natuurlijke ondersteuning. De onverwachte uitkomsten in de onderzoeken van het UMC en het AMC (nov./dec.2010) waaruit bleek dat bevallen bij een gynaecoloog veiliger was dan bij een verloskundige zouden ook in het licht van dit mechanisme moeten worden bezien. Want de zorg van verloskundigen is dusdanig uitgekleed en aan banden gelegd dat thuisbevallen vrijwel synoniem geworden is voor een onbewaakte ziekenhuisbevalling onder leiding van een HBO-gynaecoloog. Een slap aftreksel van een ziekenhuisbevalling dus. Wanneer medische zorg wordt fijngeslepen als een fonkelende diamant terwijl natuurlijk ondersteunende zorg aan vrouwen erodeert, is het begrijpelijk dat medici, ziekenhuizen en politici menen dat een integraal medisch model van zorg de beste manier is om de perinatale sterftecijfers in Nederland terug te dringen. Maar dat is niet logisch en verstandig. Want men weegt het voordeel van een integraal ondersteunend systeem niet mee. Onderzoek uit Amerika (Klaus, Kenell, Klaus 2006) liet zien dat inzet van een bevallingscoach het aantal keizersneden met 45%, het aantal tangverlossingen met 34%, de bevallingsduur met 25%, het gebruik van oxytocine met 50%,'gewone' pijnbestrijding met 31% en ruggenprikken met 10 tot 60% reduceerde. Spectaculaie cijfers die ons het potentieel tonen van een model waarin zelfredzaamheid centraal staat. Perverse prikkels moeten uit dit model geweerd worden want waar tijd geld is, worden vrouwen gebruuskeerd. Een keizersnede levert veel geld op in weinig tijd, pijnbestrijding levert tijdwinst op en schaalvergroting zoals groepspraktijken en geboortecentra leveren meer geld in minder tijd dan de kwalitatief hoogwaardiger één op één begeleiding.
Dictatuur van medische verloskunde
Vanuit de verwrongen visie dat niet vrouwen zelf maar deskundigen beschikken over de kennis en kunde die nodig is om veilig te kunnen bevallen, bejegent de moderne verloskunde vrouwen niet alleen agressief maar ook dictatoriaal. Verloskundigen en hoogzwangere vrouwen die zich weigeren te onderwerpen aan de onnatuurlijke praktijk van de moderne verloskunde worden zowel in Nederland als elders zwaar onder druk gezet door medische professionals en steeds vaker via justitie bewogen tot een medisch gecontroleerde bevalling. In Hongarije was er jarenlang sprake van een medische alleenheerschappij waarin de regering het vrouwen wettelijk onmogelijk maakte thuis te bevallen met professionele ondersteuning. Thuis bevallen is namelijk gevaarlijk volgens Hongaarse gynaecologen die onderhands veel extra geld voor ziekenhuisbevallingen vragen en daarmee de rijkste artsen van Hongarije zijn. Gynaecoloog/verloskundige en mensenrechtenactivist Agnes Gereb die vanuit humanitaire overwegingen doorging vrouwen thuis op natuurlijke wijze te ondersteunen werd onlangs veroordeeld tot twee jaar gevangenisstraf en vijf jaar ontheffing van haar beroep. Als misdadiger geboeid stond zij terecht in een oneerlijk proces waarin de sterfgevallen waar zij mee te maken kreeg haar persoonlijk werden aangerekend terwijl de oordelende kinderartsen, overtuigd van de onveiligheid van thuis bevallen, zelf nauwelijks verantwoording hoeven af te leggen over de sterfgevallen waar zij in het ziekenhuis bij betrokken zijn.
Gelukkig nemen vrouwen, overal waar de medische dictatuur totalitair dreigt te worden en critici de mond gesnoerd wordt, plotseling de macht over met opmerkelijke initiatieven. De Amerikaanse moeder Laura Kaplan Shanley schreef vanuit het gemedicaliseerde Amerika het waarachtige en compromisloze 'Unassisted Childbirth' waarin zij zelfbesturing, zelfbeschikking en afzondering als kernwaarden voor een veilige ongecompliceerde bevalling formuleert. De Hongaarse moeder Anna Ternovsky klaagde haar land in 2009 aan bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens wegens discriminatie en aantasting in de privé-sfeer. Hierop stelde het Hof in 2010 dat het recht op de beslissing om ouder te worden, een inherent recht bevat om de omstandigheden te kiezen waaronder men ouder wordt en dat de Hongaarse regering zijn plicht verzaakte in het faciliteren van thuisbevallingen. In Nederland stevenen artsen, ziekenhuizen en politiek af op eenzelfde totalitair systeem, met als argument dat de door hen zelf uitgeholde zorg van verloskundigen niets meer waard is. Kreten als 'keuzevrijheid' en 'De vrouw centraal' verhullen het ondemocratisch karakter van dit proces. Sinds 2011 biedt de GeboorteBeweging, een initiatief van vooruitstrevende verloskundigen, doula's (bevallingscoaches), moeders en anderszins geïnteresseerden tegenwicht via tal van activiteiten onder meer in de organisatie en uitvoering van het internationale congres 'Human Rights in Childbirth' in Den Haag (31mei-1 juni 2012). Hier staan de implicaties rondom de zaak Ternovsky centraal: Wie bepaalt waar en hoe vrouwen bevallen? Na 400 jaar medische onderdrukking eisen vrouwen hun rechten op. Wereldwijd maken doula's (bevallingscoaches) opmars omdat vrouwen steun willen en geen controle. Het is de verloren gegane stem van vrouwen zelf die de verloskunde weer in evenwicht kan brengen en haar kan laten inzien dat een autonome soevereine positie van vrouwen de uitgelezen weg is om veilig bevallen te paren aan een rechtvaardige samenleving.
